FR UK

Hosta's

1 juli 2015 door Gino

INLEIDING

Als ik hosta’s de perfecte vaste plant noem, dan is dat misschien vooral een weerspiegeling van mijn eigen geloof, maar toch…. Het geslacht ‘hosta’ biedt een aantal mogelijkheden en voordelen die weinig andere vaste planten kunnen bieden.

De troeven van hosta’s kunnen eigenlijk in 3 woorden worden samengevat: blad, bruikbaarheid en betrouwbaarheid.

BLAD : prachtige kleurencombinaties mogelijk, die een schaduwhoek kunnen oplichten, in volle grond, of op terras.
Het aanbod is onbeperkt : prachtig bont zoals de JUNE, diep blauwe kleuren zoals de HALCYON, indrukwekkend exotisch groot zoals de SUM AND SUBSTANCE en sommige zelfs met mooie en geurende bloemen.

BRUIKBAARHEID : ze gedijen zowel goed in pot als in volle grond. Meestal voor een schaduwhoek, maar sommige ook voor volle zon. En belangrijk, een hosta is een meester in het zich aanpassen aan de beschikbare ruimte.

BETROUWBAARHEID : ze worden met de jaren mooier terwijl sommige vaste planten na een aantal jaren teloorgaan.

Hosta 'Captain Kirk' Hosta 'Captain Kirk'

GESCHIEDENIS EN NAAMGEVING

KORTE HISTORIEK

Informatief en minder praktisch, maar toch het weten waard, dacht ik …

Waar komen ze vandaan : wel, ze komen oorspronkelijk uit China, Japan en Korea waar ze in grote getale worden teruggevonden zowel in bossen, grasachtige gebieden, langs rivieren als in bergachtige streken.

Tot voor ongeveer 200 jaar waren geen hosta‘s in Europa terug te vinden. In 1790 werden de eerste 2 soorten in Europa geïntroduceerd. Het betrof de PLANTAGINEA en spoedig daarna de VENTRICOSA. In die tijd werden ze tot de groep van de Hemerocallissen gerekend : ( Hemerocallis – deel van de grootste plantengroep LILIACEAE ) Ze hebben immers op lelies lijkende bloemen. Zo was de PLANTAGINEA in die tijd bekend als HEMEROCALLIS PLANTAGINEA.

Een 40tal jaar later werd door PHILIPP von SIEBOLD, een botanicus die in Japan werkte, de eerste grotere toevloed van hosta’s ingezet.

De introductie van hosta’s uit de landen van oorsprong vindt ook nu nog plaats : recentelijk werd de YINGERI uit Korea en de TORTIFRONS uit Japan geïntroduceerd in Europa.

Een 35tig jaar geleden pas, met de oprichting van de AMERICAN HOSTA SOCIETY, werd de interesse voor hosta’s nieuw leven ingeblazen. De vraag begon enorm te stijgen en nieuwe technieken zoals vitrokweek zorgden ervoor dat aan deze toenemende vraag kon worden voldaan.
Die vraag zorgt er trouwens voor dat het tempo van nieuwe introducties nog steeds toeneemt.
Daar waar deze rage begon in Amerika, is ze na verloop van jaren overgewaaid naar Europa, Canada, Nieuw-Zeeland en Australië.

Het geslacht ‘hosta’ zou nu bestaan uit een 40tal soorten en een paar duizend cultivars. Een soort kan omschreven worden als een plant die in het wild ontstond en zich daar ook kan handhaven terwijl een cultivar een plant is die ofwel in het wild of in kweekmethoden zijn oorsprong vond maar die in het wild niet overleeft, hoewel hij in tuinen prima gedijt. Voorbeelden hiervan zijn de vele bonte vormen die op vandaag worden aangeboden.

BOTANISCHE KENMERKEN VAN HOSTA’S

Het zijn winterharde, polvormende, kruidachtige vaste planten die in de winter bovengronds afsterven.

VORM V/D PLANT

De meeste ontwikkelen zich tot bolvormige pollen, andere zijn dan weer duidelijk opgaand en vaasvormig zoals de KROSSA REGAL of de prachtige REGAL SPLENDOR. Ze hebben allemaal witte vleesachtige wortels die soms uitlopen en dan vlug aaneengesloten grotere groepen vormen zoals bv Yellow Splash Rim ( het zijn niet mijn favorieten )

BLADVORM

Bladvormen zijn er bij de vleet : van rond, hartvormig tot langwerpig : zo kan een combinatie van diverse bladvormen mooie contrasten opleveren.

Veel hosta’s kennen ook een jeugdfase en een volwassen fase : in een jeugdfase zijn de bladeren meestal iets langwerpig : valt vooral op bij planten uit weefselkweek.

Sommige hosta’s geven maar één bladgolf zoals de meeste sieboldiana’s, andere geven in de zomermaanden een tweede bladgolf.

BLADMASSA

De massa of de dikte van het blad kan aanzienlijk variëren en hoe dikker, hoe minder gegeten door slakken. Bv Second Wind, Karin, Lady Isobel Barnett, …

BLADRANDEN

Altijd gaaf, nooit getand of ingesneden, wel golvend of sterk golvend.
Bv Niagara Falls, Elvis Lives,…

BLADOPPPERVLAK

Glad of gerimpeld : meer naarmate de plant ouder wordt. Bv Frances Williams, Big Daddy,…

Ze kunnen sterk generfd zijn : bv Green Acres. Ze kunnen mat of glanzend zijn : bv Queen Josephine
( = glanzend ),…

Ze kunnen ook met een wasachtig laagje bedekt zijn : dit is altijd het geval bij blauwe hosta’s en het is dat waslaagje dat de blauwe kleur veroorzaakt.

Naarmate het seizoen vordert en afhankelijk van de hoeveelheid zon zal dat laagje in de loop van het seizoen verdwijnen. Voor blauwbladige hosta’s is schaduw dan ook de boodschap.

BLOEMEN

Staan op lange bloemstengels die uit de bladmassa aan de basis ontspringen en eindigen in een min of meer dichte tros. Soms met schutbladeren bv. UNDULATA

Kleuren variëren van diep paars tot inwit.

Een wijd verspreid misverstand is dat de bloemen van hosta’s eigenlijk de moeite niet waard zijn en dus in nogal wat gevallen worden weggeknipt.

Het is inderdaad zo dat oudere soorten of cultivars zoals de siboldiana’s of fortunei – types minder aantrekkelijke bloemen hebben doch wat te denken van nieuwere introducties met GEURENDE bloemen, over het algemeen hele grote, volledig opengaande bloemen.

Wat te denken van de bloemen van de prachtige PLANTAGINEA. Prachtige contrasterende rode bloemstengels zoals de ONE MAN’S TREASURE, …

VERZORGING

Ze groeien zowel goed in zanderige grond als op kleigrond. Op kleigrond vind ik ze wel iets minder rap aanslaan : daarom kleigrond mengen met grof zand, compost of goedverteerde stalmest.

Ook zandgrond vraagt bijkomende compost omdat zo’n grond over het algemeen nogal arm is : de voedingsstoffen spoelen gemakkelijk weg. Sowieso zullen ze stukken beter gedijen als de grond goed vruchtbaar is.

Qua zuurtegraad is tussen de 5.50 en 7.50 ok : dus gemiddelde zuurtegraad.

Wat bijkomende voeding betreft kan in het voorjaar organische mest zoals gedroogde koeienmest worden toegediend. Neutrale voeding vind ik het best : geen te hoog stikstofcijfer – bevordert het risico op ziektes en veroorzaakt te vlugge groei waardoor slappe bladeren.

Mulchen met compost is zéér doeltreffend.

Vooral de grotere hosta’s houden van een voldoende groot plantgat met toevoeging van compost of organisch materiaal. Gezien ze zo goed als altijd worden aangeboden als containerplanten kunnen ze eigenlijk het hele jaar door worden geplant.

In de zomer natuurlijk voldoende water geven tot ze zijn aangeslaan. Wel niet planten voor begin maart
( kans op rotten ).

Hele kleine hosta’s hou ik het liefst in pot – anders kunnen ze verdrukt worden door vorming van mos – soms worden ze in de winter weggeharkt – enz

Water geven :

In volle grond geef ik geen water meer van zodra de plant de eerste zomer voorbij is. In pot krijgen ze van mij dagelijks water als het warm is – ze verdampen enorm veel via het blad.
Best niet op het blad zelf, maar wel aan de basis omdat van blauwe hosta’s de blauwe tint kan beschadigd worden.

Anderzijds is het ook mogelijk dat druppels op een blad een vergrootglaseffect hebben en het blad kan verbranden. Water geven ‘s morgens is het best : slakken !

HOSTA’S ONDER BOMEN

Het lijkt een ideale omgeving voor hosta’s : veel schaduw.

Toch enkele bedenkingen : het bladerdek van bomen kan, als ze jong zijn, te weinig, en als ze ouder zijn, te veel schaduw geven.

Bomen kunnen enorm veel water uit de grond zuigen en worden ernstige concurrenten voor hosta’s : dus eventueel extra bemesten en gieten.

Rond de hosta’s de wortels van de concurrerende bomen doorstekken kan helpen. Eigenlijk is gefilterd zonlicht voor veel hosta’s het best : vandaar dat bij veel kwekers schaduwtunnels worden gebruikt met 50 of 75 % zonfiltering.

BESCHUTTING

Belangrijk ook te vermelden dat hosta‘s absoluut niet houden van veel wind : dus nooit zonder bescherming op winderige plaatsen zetten.

HOSTA’S IN POT

Persoonlijk vind ik dat ze in pot bijna het best tot hun recht komen.

Ook veel minder problemen met slakken. Een 3 of 5tal verschillende hosta’s op terras vind ik prachtig.

Doordeweekse potgrond is prima, eventueel te mengen met wat grof zand om de waterdoorlaatbaarheid te verbeteren, eventueel enkele scherven op de bodem.

Zorg dat de grond een paar cm onder de rand blijft zodat de hosta’s goed doordrenkt worden bij het water geven.

Bij echt warm weer dagelijks water geven, anders om de 2 dagen.

Geen water geven op het blad zodat je geen verkleuring krijgt door de kalk in het water.

Vloeibare meststof kan en is zéér goed, doch beroepskwekers gebruiken vaak traagwerkende meststof zoals Osmocote, 9 of 12 maand werkend - is duur maar gemakkelijk.

Sommige hosta’s doen het minder goed in pot zoals een aantal TOKUDAMA en SIEBOLDIANA types. Na enkele jaren moeten ze gesplitst worden of in een grotere pot geplaatst.

Het is tijd om te delen als de bladeren kleiner worden of misvormd of als de neuzen helemaal tegen de rand van de pot zitten.

Verplanten in een grotere pot kan uiteraard ook.

Planten bij voorkeur in het vroege voorjaar delen als de neuzen pas uitkomen. Met de spade of een mes gewoon de kluit in 3 of 4 stukken snijden.

PROBLEMEN MET HOSTA’S – ZIEKTES EN PLAGEN

Slakken :

Voor veel mensen het ultieme probleem van hostas en DE reden waarom sommige mensen afhaken. Oorzaken van het slakkenprobleem zijn het vochtige klimaat en het groot aantal katten die de natuurlijke vijanden van slakken nl diverse vogelsoorten, het leven zuur maken. Dus moeten we er zelf iets aan doen.

Slakken rapen : ‘s avonds na een regenbui zijn ze soms met tientallen te rapen

Biervallen : ingraven tot op grondhoogte ( slakker verdrinken erin )

Cafeïne : onderzoek heeft uitgewezen dat cafeïne als een soort zenuwgas werkt voor slakken

Ikzelf gebruik MESUROL pro van Bayer – omdat het wat mij betreft voldoende doeltreffend is ( blauwe korrels ). Gezien er maar zéér weinig nodig is om een slak te doden, bestaat de kunst erin om er zéér weinig te gebruiken maar WEL frequent bv om de week, van het moment dat de neuzen verschijnen tot in de late zomer.

Bepaalde hosta’s zijn sowieso veel minder slakgevoelig : zo wordt er de laatste tijd bij het kruisen bijzonder veel aandacht besteed aan de substantie van de bladeren : zéér dikke bladeren worden immers minder rap aangetast bv KARIN, SECOND WIND, LADY ISOBEL BARNETT, enz

Voor de rest zijn hosta’s, als ze goed verzorgd worden, redelijk ziektebestendig. Toch bestaat er zoiets als virusinfecties wat vlekken op het blad veroorzaakt – kan echter ook door mineraal gebrek zijn. Er bestaat geen geneesmiddel tegen virusinfecties – best is onmiddellijk vernietigen om verdere aantastingen te vermijden.





Een andere ziekte die kan voorkomen is hartrot – is een schimmelziekte. Vooral bij een te natte, zéér dichte, grond of in een onvoldoende verluchte serre. Een schimmelwerend middel kan helpen als de plant nog niet te ver gevorderd is : vandaar dat overwinteren van potten bij mij nooit gebeurt in serres.

Het verbranden van bladranden is – hoewel een lelijk gezicht – geen ziekte, maar wel het gevolg van teveel zon.

VERMEERDEREN

Voor de liefhebber :
Is zeer simpel : opgraven van de pol en in verschillende stukken verdelen met een spade of een scherp mes, bij voorkeur in het voorjaar, als de neuzen uitkomen. Iedere nieuwe plant moet minstens één neus hebben.

Voor de beroepskweker :
Invitrovermeerdering of weefselkweek bij gespecialiseerde firma’s.
Te vergelijken met het klonen van planten : op één jaar tijd kunnen duizenden planten geproduceerd worden. Dank zij deze techniek kunnen nieuwe introducties zéér snel op de markt komen aan betaalbare prijzen. Een nadeel is dat ze soms onvoldoende in tuinen zijn uitgeprobeerd.

Niettegenstaande veel hosta’s zaad produceren wordt zaaien niet gebruikt als vermeerderingsmethode, om de eenvoudige reden dat weinig hosta’s soortecht terugkomen.
Het zaaien wordt wel gebruikt door beroepskwekers om nieuwe introducties te creëren.

NIEUWE INTRODUCTIES

Waar komen inderdaad al die nieuwe introducties vandaan en hoe komen ze tot stand ??

Zaaien : als een beroepskweker hosta’s zaait, dan doet hij dat om nieuwe en afwijkende variëteiten te ontdekken. Op die manier worden nieuwe hosta’s benaamd en op de markt gebracht. De kunst bestaat er natuurlijk in die ene superieure te ontdekken.

Het creëren van hybriden : is het kruisen van de bloemen van verschillende hosta’s : in de praktijk niet zo evident, is immers een delicaat proces en gebeurt bijna uitsluitend door beroepskwekers. De grootste uitdaging blijft het selecteren uit een bed van zaailingen.

Mutaties : u moet weten dat hosta’s, meer dan andere planten, betrekkelijk gemakkelijk muteren, verlopen door chromosoomwijzigingen. Het gevolg is een mutatie of een sport. Sports komen in het wild voor maar vooral uit de vele weefselkweekplanten.

HOSTA‘S IN DE TUIN

Hosta‘s zijn eigenlijk niet meer weg te denken uit onze moderne tuinen.

Ze doen het niet alleen goed als solitair maar ook in groep van gelijke of verschillende soorten. Ze verzachten harde, hoekige lijnen van gebouwen, muurtjes en paden.

Logischerwijze combineren ze heel goed met planten die een verschillende bladstructuur hebben zoals ééndagslelies, irissen, varens,… Maar ook astilbes, grassen, heucheras, asarum, rodgersias zijn goede geburen.

Het aanbod is dermate groot dat op vandaag voldoende cultivars bestaan om zowel een zonnige border als bevoorbeeld een witte border op te kleuren.

Zonnige borders : Plantaginea, Summer Serenade, Daybreak, …
Witte borders : Patriot, Fire and Ice, Francee, …